نکات بهداشتی در حمل و كشتار طيور در كشتارگاهها
1. كليه گله هاي طيور پرورشي بايدظرف مدت 48 ساعت قبل از بارگيري توسط دكتر دامپزشك مسئول فني بهداشتي مرغداري و يا كارشناسان اداره دامپزشكي محل ، مورد معاينه درمانگاهي قرار گرفته و نسبت به صدور گواهي بهداشتي جهت حمل به کشتارگاه (با اعتبار حداكثر 5 روز) اقدام شود.
2. كشتارطيور بايد دريكي از کشتارگاههاي طيور داخل استان و حتي الامكان در نزديكترين كشتارگاه انجام پذيرد و در صورت نياز ،صرفا لاشه طيور كشتار شده با رعايت ضوابط زنجيره سرد و پس از اخذ گواهي بهداشتي حمل به استان هاي ديگر حمل شود.
3. در صورتيكه ظرفيت كشتارگاهي موجود استان ،كمتر از ميزان طيور عرضه شده براي كشتار باشد ، صدور مجوز حمل گله هايي كه از نظر درمانگاهي سالم و بويژه فاقد نشانه هاي درمانگاهي بيماريهاي ويروسي واگير از جمله گامبورو ، نيوكاسل و انفلوانزا ميباشند، با رعايت ساير ضوابط بهداشتی حمل طيور زنده و هماهنگي با اداره كل دامپزشكي استان مقصد جهت كشتار در نزديکترين كشتارگاه مجاز يکی از استان های همجوار بلامانع خواهد بود. بديهی است کشتار کليه گله های مادر و تخمگذار( در پايان دوره ) بايد در يکی از کشتارگاههای طيور داخل استان انجام پذيرد.
4. از هر محموله طيور كشتاري متعلق به مرغداريهايي كه دردوره پرورش با تلفات بيش از 10 درصد به كشتارگاه فرستاده می شوند بايد پيش از بارگيري ، جهت انجام آزمايش هاي سرولوژيك به تعداد 15 نمونه خون تهيه شود.
تخليه طيور در كشتارگاه
1. گواهي حمل بهداشتي كليه محموله هاي طيور كشتاري بايد هنگام ورود به كشتارگاه كنترل گردد و بازرسي بهداشتي پيش از كشتار در مورد كليه محموله ها انجام پذيرد.
2. خودروها و قفس هاي ويژه حمل طيور كشتاري بايد ……قبل از هر بار بارگيري و بعد از هر بار تخليه ،بطور كامل شستشو و (ترجيحا با استفاده از ضد عفوني كننده هاي داراي پايه پراكسيد ، ترکيبات چهارتايي آمونيوم ، يد – با رقت توصيه شده ) ضد عفوني گردند . كنترل منظم فراهم و كارامد بودن امكانات لازم براي انجام فرايند فوق در کشتارگاههای طيور استان ضروري مي باشد.
تبصره : از ادامه فعاليت كشتارگاههاي طيور فاقد امكانات فوق بايستی در اسرع وقت جلوگيري بعمل آيد.
3. گواهي نظارت بر شستشو و ضد عفوني كاميونهاي حمل طيور ( برابر فرم نمونه که به پيوست می باشد ) جهت خروج اين کاميونها از كشتارگاه و مراجعه به واحد مرغداري برای بارگيری مجدد با مهر و امضاء مسئول فنی بهداشتي كشتارگاه ضروري است.يک نسخه از گواهی صادره بايد در کشتارگاه (نزد مسئول فنی بهداشتی ) بايگانی شود . در صورت حمل بين استاني طيور ، ارائه اين گواهي به اداره دامپزشكي مبدا ، برای دريافت گواهی بهداشتی حمل الزامي مي باشد.
4. خودروهاي حمل طيور كشتاري بايد داراي مشخصات زير باشند :
4-1)كليه سطوح اتاق حمل كاملا قابل شستشو و ضدعفوني باشد.
4-2) در هنگام حمل طيور، مجهز به پوشش مناسب مانند پرده هاي مشبك برزنتي بوده،تهويه مناسب فراهم باشد.
بازرسي بهداشتي
مسول فنی بهداشتي كشتارگاه موظف است :
1. در صورت برخورد با محموله مظنون به آنفلوانزا در بازرسي بهداشتي ، كليه طيور با علايم باليني مشكوك و همچنين لاشه هاي مظنون به بيماري آنفلوانزا بايد ضبط و پس از معدوم نمودن به شيوه مناسب سوزانيده شود.
2. در صورت مشاهده مورد فوق، خط كشتار بايد متوقف شده و پس از شستشو و ضدعفوني مجدد و رعايت ساير دستورالعملهاي بهداشتي نسبت به كشتار طيور باقيمانده اقدام گردد يا كشتار موارد مظنون در پايان كشتار روزانه صورت گرفته و متعاقبا نسبت به شستشو و ضدعفوني کامل اقدام شود. همچنين ادامه فعاليت کشتارگاه، منوط به اخذ مجوز كشتار از اداره دامپزشکی محل می باشد که در صورت انجام کامل و دقيق شستشو و ضد عفونی کشتارگاه صادر خواهد شد .
3. كشتار گله هاي مظنون بايد با رعايت كليه ضوابط بهداشتي انجام گيرد . بديهي است پرسنل بايد مجهز به لباس كار مناسب ( كلاه ،ماسك ، روپوش ، دستكش و چكمه باشند.
4. مسئول فنی بهداشتي و نيز متصدي كشتارگاه موظفند اداره دامپزشكي محل را بلافاصله از تشخيص يا ظن به بيماري انفلوانزا در بازرسي بهداشتي قبل يا بعد از كشتار اگاه نمايند.
5. از كليه پرسنل بايد تعهد كتبي مبني بر عدم تماس حداقل تا سه روز با كليه واحدهاي مرتبط با صنعت طيور اخذ شود.
كنترل بهداشتي كشتارگاه
1. اقدامات لازم براي مبارزه با جوندگان و حشرات به دقت به مورد اجرا گذارده شود.
2. كليه پنجره هايي كه به محوطه بيروني كشتارگاه باز مي شوند، بايد مجهز به توري بوده ، به گونه اي که از ورود پرندگان و حشرات جلوگيري شود.
3. كليه سالنهاي عمليات و نيز تجهيزات مربوط بايد در پايان كشتار روزانه بدقت و به طور كامل شستشو و پاكيزه شده و با ماده ضد عفوني کننده مناسب گند زدايي گردند.
4. كليه آبروهاي فاضلاب موجود در محوطه بيروني كشتارگاهها بايد مجهز به سرپوش مناسب باشد بنحوي كه از تماس هرگونه پرنده با ان جلوگيری شود.
5. كليه پرسنل شاغل در كشتارگاه بايد هنگام فعاليت از لباس كار مناسب اختصاصي جهت ايمني فردي و جلوگيری از انتقال بيماري (شامل كفش – كلاه- روپوش- ماسك – دستكش و …) استفاده نمايند. لباس هاي كار بايد در پايان هر نوبت كاري تعويض وپس از شستشو و ضدعفوني به روش مناسب براي استفاده در روز بعد آماده گردند.
6. تعويض بموقع و نيز ا ستفاده از ماده ضدعفوني كننده در حوضچه هاي ضدعفوني موجود در ورودي كشتارگاه بايد مد نظر قرار گيرد.
7. از ورود خودروهاي متفرقه به كشتارگاههاي طيور بايد اكيدا جلوگيري شود.
8. از نگهداري هر گونه طيور و ساير حيوانات در كشتارگاههاي طيور بايد خودداري گردد.
9. ضايعات کشتارگاهی بايد بلافاصله و با رعايت کليه ضوابط بهداشتی به واحد تبديل ضايعات کشتارگاه و يا با فراهم اوردن کليه امکانات لازم (بدون هر گونه نشد در طول مدت حمل ) به کارخانه تبديل ضايعات مستقل انتقال داده شوذ و در غير اين صورت به شيوه بهداشتی در محل کشتارگاه دفن گردد.
بديهي است با كليه كشتارگاههايي كه دراجراي دستورالعمل مذكور قصور نمايند، از طريق مراجع قانوني برخورد لازم بعمل خواهد آمد . مسئوليت حسن اجراي دستورالعمل بعهده نیروی بهداشت کشتارگاه میباشد.
گواهي شستشو و ضدعفوني خودروهاي ويژه حمل طيور زنده
شماره خودرو………… نام راننده………………
| محل بارگيري | تاريخ بارگيري | محل تخليه | تاريخ تخليه | امضاي مسئول فني- بهداشتي كشتارگاه |
منشا آلودگی های کشتارگاهها و کارخانجات مواد خام دامی :
1-آلودگی های ناشی از حیوانات (مدفوع ، خون ،لاشه ، ترشحات و …)
2-دیگر موادی که در فرایندهای مختلف استفاده می شوند
3-رفت و آمد وسایل و افراد
توصیه های بهداشتی…(پیشنهادات):
1.مرحله كنترل بهداشتي خودروهاي حمل طيور زنده:
ـ كنترل كارت تردد خودرو و مجوز حمل بهداشتي طيور زنده .
ـ نظارت بهداشتي بر نحوه شستشو و ضد عفوني خودروها و قفسه هاي حمل مرغ.
2. مديريت بهداشتي محيط كشتارگاه:
ـ كنترل خط كشتار و كليه دستگاه هاي مربوط به آن وحصول اطمينان از عملكرد مناسب آنها.
ـ نظارت بر بهداشت سالن ها،وسايل و تجهيزات از نظر پاكيزگي، شستشو و ضد عفوني روزانه .
ـ كنترل تهويه و روشنايي مناسب، جلوگيري از ورود جانوران و حشرات موذي به سالن ها .
ـ انتخاب مواد پاك كننده و ضد عفوني كننده هاي مناسب و نظارت بر امر ضد عفوني و سمپاشي محوطه كشتارگاه .
3. نظارت و كنترل بر امر بهداشت فردي كاركنان :
ـ نظارت بر وضعيت بهداشتي كاركنان تمامي قسمتها كه از جمله آن معرفي و اعزام به موقع آنها به مراكز بهداشتي جهت انجام آزمايشات و معاينات لازم و تهيه كارت بهداشتي .
ـ ملزم نمودن آنها به رعايت بهداشت فردي و داشتن لباس كار، چكمه،دستكش، روپوش ، پيش بند وكلاه .
ـ آموزش به كاركنان و آگاهي دادن آنها نسبت به تمامي مسائل بهداشتي .
ـ پيش بيني و تهيه لوازم و كمكهاي اوليه .
4. بازرسي بهداشتي طيور كشتار شده :
ـ بازرسي بهداشتي قبل از كشتار بر روي طيور زنده .
ـ بازرسي بهداشتي پس از كشتار و در طول مراحل كشتار و بسته بندي.
ـ بازرسي بهداشتي امعاء واحشاء از قبيل دل ، جگر ، سنگدان و پاي مرغ در هنگام بسته بندي .
ـ در صورت نياز جهت تشخيص بيماري ها نمونه برداري و ارسال نمونه به آزمايشگاه .
ـ نظارت بر موارد ضبط شده و انتقال آنها به قسمت تبديل ضايعات .
5. مديريت بهداشتي در واحد بسته بندي و قطعه بندي مرغ :
ـ كنترل درجه حرارت مرغ بسته بندي و سالن .
ـ كنترل و نظارت بر استفاده از ظروف و وسايل بسته بندي از نظر بهداشتي واطمينان از استاندارد بودن آنها .
ـ كنترل و نظارت بر زدن برچسب برروي بسته بندي ها.
ـ نمونه برداري دوره اي از محصول نهايي و ارسال به آزمايشگاه و بررسي نتايج آن.
6.مديريت بهداشتي سردخانه ها :
ـ كنترل دستگاه هاي سرد كننده و اطمينان از كار صحيح دستگاه ها .
ـ كنترل و نظارت بر دما و برودت و زمان لازم براي سرد كردن مرغ قبل از بسته بندي درچيلر و اتاق سرد chillingroom و در دماي صفر تا Cْ 4 .
ـ كنترل و نظارت بر منجمد نمودن مرغهاي بسته بندي شده در تونل انجماد با برودت Cْ 35 ـ و نگهداري مرغهاي منجمد شده در سردخانه هاي نگهداري مرغ منجمد در دماي Cْ 18 ـ
ـ كنترل و نظارت بر ظرفيت سردخانه ها و نحوه چيدن سبدهاي مرغ و توجه به زمان ماندگاري مرغ ها.
ـ كنترل و نظارت بر نظافت و ضدعفوني سرد خانه ها و … .
7.كنترل بهداشتي خودروهاي سردخانه دار مخصوص حمل گوشت مرغ
ـ كنترل خودروها كه داراي سردخانه و ترموكينگ باشند.
ـ بازديد كارت بهداشتي كه از دامپزشكي صادر شده باشد.
ـ كنترل خودروها از نظر پاكيزگي و بهداشتي بودن ، تميز بودن و عدم استشمام بوي نامطبوع .
ـ كنترل دماي كانتينر و يا اتاق سردخانه خودرو قبل از بارگيري .
ـ كنترل و نظارت به نحوه بارگيري محموله .
ـ تاييد محموله و صدور مجوز حمل براي توزيع .
8 . نظارت و مديريت بهداشتي سيستم تصفيه فاضلاب ها:
ـ نظارت بر عملكرد صحيح سيستم تصفيه فاضلاب .
ـ ارائه گزارش به اداره دامپزشكي و محيط زيست در صورت بروز هرگونه مشكل
9. مديريت بهداشتي كارخانه تبديل ضايعات :
ـ كنترل و نظارت بهداشتي محيط، لوازم و تجهيزات كارخانه تبديل ضايعات .
ـ كنترل ونظارت بر انتقال ضايعات و مراحل كامل چرخه تهيه پودر گوشت ،استخوان ،پرو … از نظر دما ، فشار و زمان لازم .
ـ كنترل و نظارت بركيسه هاي بسته بندي و توجه به درج مشخصات و اطلاعات لازم بر آنها .
مراحل تمیز نمودن و شستشوی کشتارگاه و کارگاه گوشت :
1- برداشتن تکه های گوشت وسایر مواد باقی مانده روی سطوح ، ابزار کار و محیط باقی ماندن این مواد تاثیر منفی روی مواد شوینده و ضدعفونی کننده داشته و موجب حفاظت میکرب ها ، آلودگی مجدد، مسدود شدن مسیرفاضلاب ، گمراه شدن تیم شوینده می شود
2-تراشیدن ، برس کشیدن و برداشتن لکه های چربی ،خون و رسوب های محکم و ضخیم
3-استفاده از مواد شوینده برای پاک کردن لایه های نازک چربی ، پروتئین و غیره. در صورت استفاده از کف، یکنواختی ، ضخامت ، میزان رطوبت و زمان کاربرد آن مهم است.
4-شستشوی کف ، مواد شوینده و مواد آلاینده با جریان و فشار آب بدون ایجاد ذرات آئروسل زیاد
5-ضدعفونی کف و سطوحی که تماس مستقیم با ماده غذائی دارند با غلظت مناسب ماده ضدعفونی کننده
6-شستشو مجدد مواد ضدعفونی در صورت لزوم (طبق توصیه دستورالعمل ماده ضدعفونی استفاده شده) با آب تمیز و قابل شرب
7- درجه حرارت ایده آل آب برای تمیز کردن و شستشو حدود 85 درجه سانتیگراد می باشد برای ضدعفونی ابزار و چاقوها طبق مقررات اروپا باید آب 82 درجه سانتیگراد استفاده شود.
نظارت بر حفظ بهداشت کشتارگاه :
نظارت بر حفظ بهداشت باید بر اساس اجرای برنامه ها و سیستم ها زیر انجام شود.
– سیستم HACCP
– سیستم GHP , GMP
– آموزش
– ایمنی کار
– کنترل (chemical and biological oxygen demand) COD/BOD
-کنترل بو (هوادهی فاضلاب ، استفاده از آنزیم ، پاشیدن ضدعفونی کننده های اکسیدکننده مثل کلرین دی اکسید ، پراستیک اسید ،استفاده از اسپری های با پایه روغنی برای پوشانیدن مولکول های گوگرد
بنابراین رعایت کرن بهداشت در کشتار مرغ خیلی حائز اهمیت می باشد به دلیل اینکه گوشت مرغ بیشترین مصرف را در بین گوشت های دیگر دارد درصورتی که آلودگی را بهمراه داشته باشد می تواند خسارات جبران ناپذیری را در پی داشته باشد .